Artus I Quellinus, Luis Francisco de Benavides Carillo de Toledo, markies van Caracena, landvoogd van de Spaanse Nederlanden, 1664, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, inv. 701, CCO
CCO

Inleiding

Vandaag de dag is er misschien minder belangstelling voor, maar lange tijd werden busteportretten als een bijzonder prestigieuze kunstvorm beschouwd. En dat liet zijn sporen na in de collecties van de Vlaamse musea. Namen zoals Artus I Quellinus en François Duquesnoy zullen weinigen bekend in de oren klinken, maar in hun tijd genoten deze beeldhouwers haast evenveel internationale faam als hun schilderende collega’s (Rubens, Van Dyck, Jordaens). Zij behoorden tot de selecte kring van kunstenaars die een eigen artistieke canon ontwikkelden en daarmee een stempel drukten op de Europese beeldende kunsten.

Deze webpublicatie verschijnt naar aanleiding van de tentoonstelling Voorbeeldige busten (12 september – 14 december 2008) in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. Centraal staat het borstbeeld in de Nederlanden in tijdens de periode 1600-1800. Het is de eerste overzichtstentoonstelling van monumentale baroksculptuur sinds het Rubensjaar in 1977. Voorbeeldige busten kadert in een reeks van tentoonstellingen van de Vlaamse Kunstcollectie. Dat is het samenwerkingsverband tussen het Groeningemuseum Brugge, het Museum voor Schone Kunsten Gent en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. De bedoeling van de tentoonstellingenreeks is een ruimere bekendheid geven aan de rijkdom en de variëteit van het Vlaamse kunstpatrimonium.

Net zoals de tentoonstelling wil deze webpublicatie de lezer/kijker uitnodigen om de virtuositeit van enkele barokbeeldhouwers uit de Nederlanden opnieuw te leren kennen en waarderen

Portretsculptuur

In een eerste hoofdstuk komen enkele hoogtepunten van de portretsculptuur in de Nederlanden tijdens de zeventiende en achttiende eeuw aan bod. Adellijke gezagsdragers, vooraanstaande burgers en kunstenaars lieten zich vereeuwigen, nog het liefst in kostbaar wit marmer. De zes busten die in dit luik aan bod komen, illustreren de stijlontwikkeling die de portretsculptuur in de Nederlanden onderging van de zestiende tot de achttiende eeuw. Van een eerste voorzichtige navolging van de antieke stijlpremissen evolueren de beelden naar barokke grandeur, gemaniëreerde overdaad en tot slot ontwapenend naturalisme.

Ontdek hier de zes busten.  

Oudheid als inspiratiebron

In het tweede deel illustreren enkele schilderijen en een prent uit de musea van de Vlaamse Kunstcollectie het belang van de klassieke oudheid als inspiratiebron voor de portretsculptuur en de beeldende kunsten in het algemeen na 1600. 

Lees meer.

Artus I Quellinus, Luis Francisco de Benavides Carillo de Toledo, markies van Caracena, landvoogd van de Spaanse Nederlanden, 1664, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, inv. 701, CCO
Artus I Quellinus, Luis Francisco de  Benavides Carillo de Toledo, markies van Caracena, landvoogd van de Spaanse Nederlanden, 1664, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, inv. 701, CCO

Bibliografie

BAUDOIN, F. et al. (2000) Terracotta’s uit de 17de en 18de eeuw. De verzameling Van Herck. s.l.

BECKER, U. (1993) 'Zur Entwicklung des Herrscherbildes im Spiegel niederländischer Porträtbüsten des 17. Jahrhunderts', Wallraf-Richartz Jahrbuch, LIV, pp. 163-203.

BOUDON-MACHUEL, M. (2005), François du Quesnoy 1597-1643. Parijs: Arthena.

BRANDEN, F.J. VAN DEN (1867) Geschiedenis der Academie van Antwerpen. Antwerpen: Buschmann.

EIKELMANN, R. (ed.), (2006-07) Conrad Meit. Bildhauer der Renaissance, cat. tent. München, Bayerischen Nationalmuseum, 1 december 2006 -18 maart 2007.

GABRIELS, J. (1930) Artus Quellien de Oude 'kunstrijkbelthouwer'. Antwerpen.

GEPTS-BUYSAERT, G. (1942-47) 'Het borstbeeld van Maximiliaan Emmanuel van Beieren door Guillelmus Kerrickx', Jaarboek Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, pp. 121-123.

GEPTS-BUYSAERT, G. (1951) 'Guillielmus Kerricx, Antwerps beeldhouwer 1652-1719', Gentse Bijdragen tot de Kunstgeschiedenis, XIII, pp. 61-125.

HÄRTING, U. (1989) Frans Francken der Jüngere (1581-1642): die Gemälde mit kritischen Oeuvrekatalog (Flämische Maler im Umkreis der grossen Meister). Freren: Luca Verlag.

JANSEN, A. & VAN HERCK, C. (1941) 'Guillielmus Kerrickx 1652-1719, Antwerpsch beeldhouwer', Antwerpen’s Oudheidkundige Kring, Jaarboek, XVII, pp. 41-117.

JANSEN, A. & VAN HERCK, C. (1944-45) 'De van den Eynde's. Antwerpsche bouwmeesters en
beeldhouwers uit de XVIIe eeuw', Koninklijke Oudheidkundige Kring van Antwerpen, Jaarboek, XX-XXI, pp. 5-90.

MEIJER, F. & VAN DER WILLIGEN, A. (2003) A dictionary of Dutch and Flemish still-life painters working in oils: 1525-1725. Leiden: Primavera Press

SANDEN, J. VAN DER [1771] Oud Konst-Toneel van Antwerpen (Antwerpen, Stadsarchief, Privilegiekamer, 173, autograaf.

SPETH-HOLTERHOFF, S. (1958) 'Trois amateurs d’art flamand au XVIIe siècle', Revue belge d'archéologie et d'histoire de l'art, LVIII, pp. 45-63.

STRAELEN, J.B. VAN DER (1855) Jaerboek der vermaerde en kunstrycke gilde van Sint-Lucas binnen de stad Antwerpen [...] in orde gesteld en met verscheydene aenteekeningen opgehelderd door J. B. Van der Straelen en uytgegeven door P.Th. Moons-Van der Straelen. Antwerpen: Peeters-Van Genechten.

VLIEGHE, H. (1994) Stedelijke Musea Brugge, Catalogus Schilderijen 17de en 18de eeuw. Brugge: Vrienden van de Stedelijke Musea Brugge.

VLIEGHE, H (1987) Rubens Portraits of Identified Sitters Painted in Antwerp (Corpus Rubenianum Ludwig Burchard, XIX, 2). Londen: Harvey Miller; New York: Oxford University Press.

Colofon

Webpublicatie samengesteld door Valérie Herremans met medewerking van Siska Beele (Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen), Sandra Janssens (Groeningemuseum Brugge), Monique Tahon (Museum voor Schone Kunsten Gent) en Stéphane Vandenberghe (Groeningemuseum Brugge).

Deze webpublicatie verscheen naar aanleiding van de tentoonstelling Voorbeeldige Busten: het borstbeeld in de Nederlanden 1600-1800 (KMSKA, 12 september - 14 december 2008).