M - Museum Leuven

De kunstcollectie van de stad Leuven, die beheerd wordt door M - Museum Leuven, is organisch gegroeid vanuit een achttiende-eeuws rariteitenkabinet. Het eerste museum vond in 1823 een onderkomen op de tweede verdieping van het Leuvense stadhuis. Ongeveer een eeuw later werd de collectie verhuisd naar de voormalige privéwoning van burgemeester Leopold Vander Kelen. Dankzij een aantal belangrijke schenkingen groeide de overwegend historische kunstverzameling uit tot een volwaardige collectie die een overzicht biedt van de kunstproductie in Leuven en Brabant vanaf de middeleeuwen tot heden. De conservatoren versterkten de verzamelingen en de uitbouw van het museumprofiel. Het accent verschoof geleidelijk aan van het historische over het encyclopedische naar het religieuze. In de jaren 1990 werd het burgerlijke op de voorgrond geplaatst. Tot in 2006 was er een permanente opstelling schone en toegepaste kunsten in het voormalige ‘Hôtel Vander Kelen'. Ingrijpende verbouwingen vanaf eind 2006 transformeerden het verouderde museum tot een museum van de eenentwintigste eeuw.

Tijdens de Franse overheersing (1795-1815) fungeert Leuven als kunstdepot voor de opgeëiste kunstvoorwerpen uit de kantons Leuven, Tienen, Diest, Zoutleeuw en voor de kunstwerken uit de kloosters van Nethen, Florival en ‘s Hertogendaal, en de abdijen van La Ramée en Averbode. Slechts een deel van de in Leuven bijeengebrachte werken wordt zoals gepland naar Brussel en Parijs overgebracht. Enkele belangrijke barokke kunstwerken blijven, naast ook andere topstukken zoals de Triniteit van het atelier van Rogier van der Weyden, in Leuven. Voorbeelden hiervan zijn het albasten Sint-Annaretabel van Robert de Nole (1610) uit het Celestijnenklooster van Heverlee en twee triptieken van Michiel Coxcie. De collectie blijft door verschillende schenkingen aangroeien in de jaren die volgen. Zo schenkt Professor Van Leempoel twee portretten van Michiel Jansz. Van Mierevelt en het schilderij dat het interieur van de Leuvense Sint-Pieterskerk toont door Wolfgang De Smet. De belangrijkste schenking in de geschiedenis van het museum is echter het legaat van conservator Victor De Munter in 1938. De schenking van zijn collectie, die ook deze van de vroegere stadsarchivaris Edward Van Even bevat, betekent een aanzienlijke uitbreiding van de collectie. Via deze weg is De Heilige Familie van Theodoor Van Loon in de collectie gekomen. Ook een zeer groot corpus met werk van Pieter-Jozef Verhaghen, de kunstenaar waar zowel Van Even als De Munter zeer veel onderzoek aan gewijd hebben, is op die manier in de M-collectie terechtgekomen. Via institutionele bruiklenen beschikt M daarnaast over kunstwerken van kunstenaars als Gaspar de Crayer, Erasmus Quellinus II en David Teniers II.

Leuven is niet de stad die onmiddellijk geassocieerd wordt met barok, maar veeleer met de laatgotische beeldhouwkunst en de schilderkunst van Dieric Bouts. Toch waren er ook in Leuven verschillende verdienstelijke meesters actief in de zeventiende en achttiende eeuw. De markantste figuren zijn Theodoor Van Loon en Pieter-Jozef Verhaghen. Beiden zijn vertegenwoordigd in de M-Collectie, naast tal van interessante meesters uit Leuven en andere steden. Globaal gezien kan men de barokcollectie van M onderverdelen in een viertal categorieën. Ten eerste is er de religieuze schilderkunst van de contrareformatie met de werken van bijvoorbeeld Ambrosius Francken I, Frans Francken II en Gaspar de Crayer. Vervolgens heeft M een verzameling kabinetstukken van onder anderen Joos de Momper II, Bernaert de Bridt en Benjamin Gerritsz. Cuyp. De 18e-eeuwse schilderkunst is goed vertegenwoordigd met de grote collectie schilderijen van Pieter-Jozef Verhaghen en Balthasar Beschey. Een laatste deel bestaat uit de sculpturen van onder meer Robert de Nole en Anthoni Faydherbe.

Marjan Debaene

CC BY (Creative Commons 4.0)