De marteldood van de Heilige Adrianus
Kunstenaar
Datering
1600 – 1619
Collectie
Inventarisnummer
RH.S.136
Materiaal

olieverf op paneel

Afmetingen
56 cm x 51 cm

Adrianus was een Romeins officier die zich tot het Christendom bekeerde en op bevel van keizer Maximianus in 290 werd gedood. In deze eerder monochrome olieverfschets toont Peter Paul Rubens (1577-1640) hoe soldaten Adrianus hebben gebracht bij een heidense tempel met een beeld van Apollo, herkenbaar aan zijn muziekinstrument, de lier. Een priester verplicht hem het beeld aan te kijken. Zijn beide handen zijn reeds afgehakt, maar Adrianus blijft standvastig in zijn geloof en weigert de heidense godheid eer te bewijzen. Een beul heft de hakbijl om ook zijn voeten af te hakken. Het onderste gedeelte van de compositie is in de schets weggevallen door het inkorten van het paneel met een 10-tal centimeter.

Het verhaal van deze marteling komt voor in de 'Legenda Aurea', een middeleeuwse compilatie van heiligenlevens. De theologen van de Contrareformatie trokken van leer tegen deze tekst omdat hij zoveel verzonnen elementen bevatte. Maar anderzijds stelde de triomferende kerk van de Contrareformatie de heldhaftige martelaars graag tot voorbeeld van de gelovige.

Vermoedelijk was deze schets bestemd voor een schilderij dat geplaatst moest worden op een altaar van de H. Adrianus, misschien voor een kerk in Noord-Frankrijk, waar een belangrijke devotie bestond voor de heilige. Een schilderij dat zich vroeger in het Museum in Douai bevond, afkomstig uit het kartuizerklooster van die stad, is ongetwijfeld een kopie naar het verloren origineel een geeft er een beeld van. Het altaarstuk had een meer uitgesproken hoogteformaat.

[Hans Devisscher]

CC BY (Creative Commons 4.0)

Kunstwerken van deze kunstenaar

Christus aan het kruis
Nicolaas Rockox
Kruisoprichting
De aanbidding van de herders
Triptiek met de Verrijzenis van Christus (Epitaaf van Jan Moretus en Martina Plantijn)
De hemelvaart van Maria
De kruisafneming
Ontwerp titelblad Lyricorum Libri IV
De geseling van Christus
Franciscus van Assisi ontvangt de stigmata
De verloren zoon
 Christus aan het kruis, "De lanssteek"
 Doopsel van Christus
 Gaspard Gevartius
 Laatste communie van de heilige Franciscus van Assisi
Zegewagen van Kallo
Venus Frigida
De Mariakapel of grafkapel van de familie Houtappel
Ongeloof van Tomas