De Mariakapel of grafkapel van de familie Houtappel
Kunstenaar
Datering
1621 – 1625
Inventarisnummer
0080030

Geen kerkruimte te Antwerpen is zo exuberant gestoffeerd als deze kapel met een ongemene rijkdom aan marmer, schilder- en beeldhouwwerk: een barokke hulde aan Onze-Lieve-Vrouw. De kapel werd onmiddellijk na de wijding van de kerk toegevoegd (1621-1625). Het verbod tot verdere decoratieve aankleding kon door de Antwerpse jezuïeten omzeild worden door het mecenaat van de drie ge¬zusters Houtappel, die door het leven gingen als geestelijke dochter van de jezuïetenorde.

De aartshertogen schonken het sierlijke Mariabeeld, gemaakt uit de miraculeuze boom van Scherpenheuvel. Hendrik I van Balen schilderde het leven van de jonge Maria op de predella. Hoe speels werd de onbeschilderde marmeren drager niet aangewend! Op de centrale panelen van De aanbidding van de herders en De aanbidding van de Wijzen geven de nerven van het okerbruine marmer grillige rotspartijen weer.

Tussen de twee gedraaide Toscaanse zuilen van het altaar prijkt De tenhemelopneming van Maria, een kopie naar P. P. Rubens. Het oorspronkelijke doek van 1613, ofschoon besteld voor de Kathedraal, kwam hier een tiental jaren later terecht, maar verhuisde na aankoop door Maria-Theresia in 1776 naar Wenen. De schilder¬kunst van Rubens en het beeldhouwwerk van het atelier Colyns-de Nole werden hier tot een thematische eenheid met elkaar verbonden. Maria die kleur¬rijk ten hemel wordt opgenomen, wordt tegelijkertijd gekroond door de krachtige, witmarmeren hand van God de Vader, die oorspronkelijk een vergulde kroon aanbood.

Het zolderreliëf in stucwerk met de naam van Maria en haar symbolische eretitels werd ontworpen door Rubens. De schilderijen langs de wanden brengen verder hulde aan O.-L.-Vrouw. De patroonheiligen van de zusters Houtappel en hun nicht Anna ‘s Grevens, levensgroot en majestueus in wit marmer uitgehouwen door het atelier van Colyns-De Nole, zijn naast de drie Romeinse martelaressen Christina, Catharina en Suzanna, de Heilige Anna. Zij toont trots een voorstelling van haar dochter Maria en kleinzoon Jezus: een zeer originele Sint-Anna-ten-Drieën.

Te midden van de rijkdom aan witmarmeren decoratieve elementen zoals guirlandes en festoenen, hoornen van overvloed, zonnebloemen, schelpen en cartouches, lachen vaak gestileerde maskers u toe, hetzij in marmer op de consoles van de heiligenbeelden of in reliëfs, hetzij op de houten kapitelen van de biechtstoelen.

CC BY (Creative Commons 4.0)

Kunstwerken van deze kunstenaar

Christus aan het kruis
Nicolaas Rockox
Kruisoprichting
De aanbidding van de herders
Triptiek met de Verrijzenis van Christus (Epitaaf van Jan Moretus en Martina Plantijn)
De hemelvaart van Maria
De kruisafneming
Ontwerp titelblad Lyricorum Libri IV
De geseling van Christus
Franciscus van Assisi ontvangt de stigmata
De verloren zoon
 Christus aan het kruis, "De lanssteek"
 Doopsel van Christus
 Gaspard Gevartius
 Laatste communie van de heilige Franciscus van Assisi
Zegewagen van Kallo
Venus Frigida
De Mariakapel of grafkapel van de familie Houtappel
Ongeloof van Tomas