Sint-Pauluskerk Antwerpen

In 1276 laten de dominicanen een kerk inwijden door hun befaamde ordegenoot Albertus Magnus. In de 16e eeuw gaat men over tot de bouw van een grotere en ook hoger gelegen kerk. Na de Beeldenstorm, uitdrijving en calvinistische zuivering gaan de predikheren vanaf 1585 opnieuw aan de slag. Eerst kiezen ze voor een herinrichting van de kerk. Vervolgens bouwen ze vanaf 1618, en in traditionele gotische stijl, gedurende een twintigtal jaren aan de kruisbeuk en het reusachtige koor. De Sint-Pauluskerk wordt getypeerd als ‘een barokjuweel in een gotisch schrijn'.

De schilderkunst is met een serie rond de vijftien mysteries van de rozenkrans vertegenwoordigd. Een tiental kunstenaars, onder wie Hendrik Van (I) Balen, Cornelis De Vos, Peter Paul Rubens, Anthony van Dyck en Jacob Jordaens I, hadden hun inbreng. Tussen Rubens en de Antwerpse dominicanen bestond niet alleen een artistieke band maar ook een van confessionele aard. Rubens koos immers prior Michaël Ophovius als persoonlijke biechtvader.

Nog overvloediger aanwezig is de beeldhouwkunst: altaren en communiebanken, koorgestoelte en orgel, epitafen en poorten. Er is ook een beeldentuin als een soort van openluchttheater. Men ziet er het vakmanschap van onder anderen Artus Quellinus II, Pieter Verbruggen I en II en Willem Kerricx.

Na de brand van 1679 wordt in plaats van het verwoeste vieringtorentje van Millich een barokke toren met dubbele lantaarn toegevoegd. Het is een uitzonderlijk imposante constructie voor een kerk van deze bedelorde.

Het einde van de 18e eeuw betekent nieuwe rampspoed. Eerst laat Jozef II in 1781 zijn oog vallen op De Madonna van de Rozenkrans van Caravaggio. Daarna komt er in 1796 een definitief einde aan de gemeenschap van de dominicanen doordat de Franse revolutionairen het klooster sluiten en de kerk publiekelijk verkopen. Enkele grote schilderijen, waaronder een Rubens, hadden al eerder de kerk verlaten en richting centraal depot in Frankrijk.

Prior Peltiers slaagt erin de kerk en het klooster terug te kopen. Na het concordaat van Pius VII met Napoleon in 1801 koopt de stad Antwerpen vervolgens de kerk ter vervanging van de voormalige en bouwvallige parochiekerk van Sint-Walburgis naast het Steen. De aanpassing van klooster- tot parochiekerk in 1833 heeft de sloop van het barokke koordoksaal tot gevolg.

CC BY (Creative Commons 4.0)